19. yüzyıl hiç şüphesiz ki bilim adamları ve bilimin yüzyılı olmuştur. Marconi’den tutun Marie Curie’ye birçok bilim adamı sahneye çıkmış ve önemli icat ve fikirler ortaya atmışlardır. Ancak bu bilim adamlarının arasında iki kişi vardır ki yerleri çok ayrıdır. Bu iki isim Nikola Tesla ve Thomas Edison’dan başkaları olamaz. Tesla ve Edison ilk başta aynı amaç üzerinde çalışıyorlardı: elektriği evlerde ve sokaklarda kullanabilmek. Ancak ikisinin elektriği iletme yolları farklıydı. Tesla alternatif akımı kullanırken, Edison doğru akımı kullanıyordu. Bu nedenle ikisinin arasında uzun yıllar sürecek ve çok ses getirecek bir mücadele başlamıştı. Peki Tesla ve Edison’un rekabetinin altında yatanlar nelerdi?
1884 yılında 28 yaşındaki Nikola Tesla cebinde sadece 4 sent ve patronu’nun onun için yazdığı mektupla Budapeşte’den New York’a doğru yola çıkıyor. New York’a gitmesindeki amacı Edison’un şirketinde Edison ile beraber çalışabilmek. Tesla uzun süren bir gemi yolculuğunun ardından New York’a gelir ve Edison ile görüşmek için elindeki kağıtta yazan adrese doğru yola çıkar. Adreste yazan yere ulaştığında bir süre bekledikten sonra Edison ile görüşmek için Edison’un odasına giriş yapar. Edison, Tesla'yı ilk görüşünde kâle almaz. Tesla patronunun verdiği mektubu Edison'a uzatır. Mektupta ’’Bu dünyada iki dahi tanıyorum: biri siz Bay Edison, biri de size gönderdiğim bu genç mühendistir. Edison mektubu okuduktan sonra Tesla’ya döner ve "Büyük yolcu gemisi SS.Oregon’un bozulan dinamolarını tamir edebilir misin?" diye sorar. Tesla bu iş için hemen bir taslak hazırlar ve Edison’a gösterir. Edison taslakta komütatör bulunmadığını görünce şaşırır ve Tesla’ya dönerek, komütatörsüz dinamonun tamir edilemeyeceğini söyler. Tesla ise dinamoyu komütatörsüz rahatlıkla tamir edebileceğini söyler. Edison’un dinamoyu tamir edebilecek kapasitede mühendis olmadığı için Tesla’ya eğer dinamoyu tamir edebilirse ona 50 bin dolar vereceğini söyler. Tesla dinamoyu tamir eder ancak Edison ona 50 bin doları vermez ve aşağılar. Tesla bu olay üzerine Edison Light Electric şirketinden istifa eder. Uzun yıllar sürecek bir rekabetin ilk tohumları bu olayla birlikte atılmış olur. Aradan bir yıl geçtikten sonra Tesla ve Edison bu kez de Elektrik Mühendisleri Odası’nın düzenlediği bir seminerde karşılaşırlar.
Seminerde ilk sunumu Edison yapmıştır. Edison’un konusu doğru akım ile evlere nasıl elektrik üretimi yapılacağıyla alakalıydı. Sunum sırası Tesla’ya geldiğinde ise Tesla sunumunu yapmıştır. Tesla’nın sunumu alternatif akım ve alternatif akımın evlere nasıl dağıtılacağı yönündeydi. Tesla sunumunu bitirdikten sonra herkes bu yeni fikir karşısında Edison’un vereceği yanıtı bekliyorlardı. Edison Tesla’nın fikri için ’’Saçmalık’’ dediği için seminere katılan çoğu iş adamı Tesla’nın fikrine soğuk yaklaşmışlardır. Ancak iş adamlarından George Westinghouse isimli iş adamı Tesla’ya iş vermeyi kabul etmiştir ve Tesla’yı bir restoranda iş teklifi hakkında görüşmeye çağırmıştır.
Restorandaki iş görüşmesinin ardından George Westinghouse ile Tesla anlaşmaya varmışlardır ve ortaklık kurmuşlardır. Tesla, George Westinghouse ile kurduğu ortaklıktan sonra adı ve alternatif akım Amerika’da daha çok konuşulmaya başlanmıştır. Doğru akımın çok maliyetli olmasından ve bir çocuğun sokak lambasında meydana gelen elektrik kaçağından dolayı ölmesinden doğru akıma olan güven sarsılmaya başlanmıştı. Bu durumlardan rahatsız olan Edison, Tesla ve Westinghouse’ın alternatif akımını kullanarak kasıtlı bir şekilde bir köpeği öldürmüş ve üzerine ’’Dikkat’’ yazısı yazmıştır. Bu olaydan sonra Edison işi daha da büyüterek alternatif akım ile bir atı öldürmüştür. Edison bunları alternatif akıma ve Tesla-Westinghouse ortaklığına karşı kendini itibarını korumak için yapmıştı. 1893 yılında bu iki isim arasındaki rekabetin son büyük olayı olacak olan 1893 yılındaki Chicago Dünya Fuarında ortamı aydınlatmak için Edison’un kendi şirketi olan General Electric ile Westinghouse Electric Şirketi arasındaki ihaleyi Westinghouse Electric adına Tesla’nın kazanmasıyla birlikte Edison’un tüm itirazlarına rağmen aydınlatma için alternatif akım kullanılmasıyla son bulur. Bu olaydan sonra aralarındaki rekabet eski hızını kaybeder ve yaşanan küçük olaylara rağmen son bulur.
Kaynakça:
The Secret Of Tesla Belgeseli
Kimsin Sen Tesla Kitabı
Thomas Edison Hayat Hikayesi Kitabı
Elektrik Savaşları Belgeseli
